Wat is betrokken vaderschap en waarom is het zo belangrijk? En hoe word je dat eigenlijk, een betrokken vader? In dit artikel onderzoeken we wat de voordelen van betrokken vaderschap zijn op het leven en ontwikkeling van kinderen.
Wat is betrokken vaderschap?
Voordat we het gaan hebben over de voordelen van betrokken vaderschap, is het goed om eerst vast te stellen wat betrokken vaderschap eigenlijk precies is. Er circuleren verschillende definities en ook wetenschappelijk onderzoek over vaderschap trekt verschillende conclusies, maar op basis van wat er nu bekend is kunnen we het volgende stellen: de belangrijkste criteria om een betrokken vader te zijn is betrouwbaarheid én emotionele beschikbaarheid. Dat het kind het gevoel heeft dat het bij zijn vader terecht kan én dat deze er dus vooral ook in emotionele zin is. Verschillende onderzoeken, waaronder dit onderzoek van de universiteit van Oxford, wijzen erop dat betrokken vaderschap een aantoonbaar positief effect heeft op het welzijn en de ontwikkeling van het kind. Tot zover de theorie. Want hoe word je eigenlijk een betrokken vader?
Hoe word je een betrokken vader?
We hebben dus vastgesteld dat betrokken vaderschap een positief effect heeft op de ontwikkeling van kinderen. Maar dan is er natuurlijk de vraag: hoe werkt betrokken vaderschap in de praktijk? Hoe word je een betrokken vader én hoe zorg je ervoor dat je dat blijft? Het korte antwoord is: door aanwezig én betrokken te zijn bij de opvoeding van je kind. Als je kind nog klein is, gaat het vooral om fysieke aanwezigheid. Het écht met je baby, peuter of kleuter communiceren, spelen, stoeien, knuffelen met een nadruk op lichamelijk contact. Als je kind wat ouder is, kun je betrokken vaderschap op een andere manier uitdragen. Zo kun je een wat ouder kind prima uitleggen dat je een bepaalde periode bijvoorbeeld wat meer moet werken.
Betrokken vaderschap zit ‘m niet in het aantal uren
Mocht je dit lezen en denken: hoe kan ik een betrokken vader zijn terwijl ik verantwoordelijk ben voor het gezinsinkomen een daardoor veel van huis ben? Toch is er dan goed nieuws. Onderzoek wijst namelijk uit dat betrokken vaderschap namelijk niet per se zit in de hoeveelheid tijd die een vader met zijn kind doorbrengt, maar dat het vooral gaat om de manier waarop hij dat doet. Kortom: er als vader écht zijn met je volledige aandacht is leidend op het vlak van betrokken vaderschap. De emotionele beschikbaarheid waar we het al eerder over hadden.
Een betrokken vader door er simpelweg te zijn
Wellicht ben je een beetje overweldigd geraakt nu je weet hoeveel impact je als vader hebt op het leven van je kind. Maar geen zorgen: het enige wat je hoeft te doen om een betrokken vader te worden is er simpelweg te zijn. Er écht zijn in tijd en onverdeelde aandacht. Als je dat doet, levert dat je kind een hoop op. Hieronder volgen de belangrijkste voordelen van betrokken vaderschap:
1. Betrokken vaderschap bevordert de algemene ontwikkeling
Wanneer je als vader nauw betrokken bent bij de opvoeding, bevordert dit zowel de emotionele, cognitieve als sociale ontwikkeling van je kind. Ook laat onderzoek zien dat kinderen die veel tijd met hun vader doorbrengen ook beter zijn voorbereid op de basisschool. Dit heeft onder andere te maken met de manier waarop vaders over het algemeen voorlezen wat de taalontwikkeling van het kind ten goede komt. Een ander belangrijk aspect is dat vaders vaak stimulerende activiteiten met hun kinderen ondernemen, waarbij risico wordt genomen en grenzen worden verlegd. Vaders laten hun kinderen hiermee op een veilige manier kennismaken met de wereld.
2. Betrokken vaderschap heeft een positief effect op de gezondheid
Kinderen met een betrokken vader hebben minder kans om op latere leeftijd een depressie of angststoornis te ontwikkelen. De avontuurlijke, speelse aanpak die vaders zo kenmerkt, stimuleert de zelfstandigheid en nieuwsgierigheid en vergroot bovendien het zelfvertrouwen. Kinderen groeien op in de wetenschap dat papa hen beschermt en er voor ze zal zijn. Stuk voor stuk eigenschappen waar ze in hun volwassen leven veel profijt van zullen hebben. Maar let op: andersom werkt het ook zo. Onderzoek laat zien dat vaders die over het algemeen veel tijd met hun kind(eren) doorbrengen gezonder zijn én zelfs langer leven. Dit zou onder andere komen door de stoffen die je hersenen aanmaken tijdens de interactie met je kind.
3. Betrokken vaderschap als voorbeeld
Kinderen onthouden niet zozeer wat je zegt, maar wat je doet. Wanneer je als vader bijvoorbeeld net zo betrokken bent bij hun opvoeding als hun moeder, geef je hen impliciet de boodschap mee dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn. Kinderen met een betrokken vader zullen later minder geneigd zijn tot gender-stereotypering omdat ze hebben gezien hoe hun eigen vader hiermee om is gegaan.
4. Betrokken vaderschap zorgt voor een goede hechtingsrelatie
Als betrokken vader ben je in staat om vanaf dag één een goede band op te bouwen met je kind. Een veilige hechtingsrelatie geeft je baby zelfvertrouwen en een gevoel van veiligheid en geborgenheid. Juist de eerste weken na de geboorte zijn cruciaal om hiervoor een goede basis te leggen. In ons boek Kickstart je Vaderschap gaan we dieper in op de voordelen van jouw aanwezigheid als vader tijdens de eerste weken na de geboorte. Hoe je als vader vanaf dag één bouwt aan een goede en gezonde band met je kind, beschrijven we in dit artikel.
5. Betrokken vaderschap is goed voor het hele gezin!
Jullie kindje is niet de enige die baat heeft bij een betrokken vader. Ook gezinnen geven hun algemene welzijn een hoger cijfer wanneer ouders samen voor de kinderen zorgen. Partners die de opvoeding samen doen voelen zich daarbij ook vaker vitaler en gelukkiger en verbonden met elkaar, wat natuurlijk positief is voor de partnerrelatie. Dat is toch hét fundament voor een fijn gezinsleven.
6. Betrokken vaderschap leidt tot minder huiselijk geweld en criminaliteit
Kinderen met een betrokken vader vervallen later minder vaak in criminele activiteiten, blijkt uit onderzoek. Dit heeft onder andere te maken met de discipline en het opgroeien met goede normen en waarden. En een vader die het goede vorbeeld geeft. Het onderzoek laat vooral de omgekeerde situatie zien: kinderen (en dan met name jongens) waarbij de vader niet of nauwelijks in beeld is, of waarvan de vader zelf het verkeerde pad is opgegaan, vervallen vaak ook eerder in crimineel gedrag.
7. Betrokken vaderschap nog eens extra belangrijk voor dochters
Kijken we specifiek naar de impact van vaders op het leven van hun dochters, kunnen we nog wat extra punten aan de lijst toevoegen. Zo zijn dochters van een betrokken vader over het algemeen zelfstandiger en weerbaarder en zijn ze beter in staat om later een emotionele, intieme en gelukkige relatie aan te gaan. Hun vaders leren hen dat ze er mogen zijn en op waarde geschat moeten worden. Dit leidt over het algemeen tot een betere partnerkeuze.
De impact van vader is het grootst
Zoals je kunt lezen heeft betrokken vaderschap dus een positieve impact op vele facetten van het leven van het (jonge) kind. Maar let op: andersom geldt dat ook. Volgens onderzoeker dr. John Gottman, die al deccenniang de band tussen vader en kind onderzoekt, is de invloed van een vader namelijk veel groter dan die van de moeder, zowel in positieve als in negatieve zin. Wanneer een kind zich door zijn vader bijvoorbeeld voelt afgewezen, kan dat uitgroeien tot een litteken dat het kind een leven lang met zich meedraagt. Bij dochters is die impact, ook in dit geval, groter.
Het belang van betrokken vaderschap
De strekking van dit artikel mag duidelijk zijn: iedereen wint bij betrokken vaderschap, vanaf het allereerste begin. Maar dan moet je als vader die rol wel kunnen én durven pakken. Het is de kunst om je als vader bewust te zijn én te blijven van de belangrijke rol die je speelt in het leven van je kind. Een kind heeft liefde, zorg een aandacht nodig, iets dat betrokken vaders met heel hun hart kunnen geven.
Meer lezen over het belang én de voordelen van betrokken vaderschap? In het boek Kickstart je Vaderschap gaan we nog uitgebreider in op dit onderwerp.
