Maternal gatekeeping en de vaderrol bij opvoeding

Maternal gatekeeping is een fenomeen dat zich vaak kort na de geboorte van een baby aandient en waardoor je als kersverse vader misschien niet altijd de rol pakt die je eigenlijk zou willen pakken. In dit artikel leggen we uit wat maternal gatekeeping precies is én hoe je hier als vader en partner mee om kunt gaan.

Wat is maternal gatekeeping?

Laten we, voordat we dieper ingaan op de materie, allereerst eens kijken naar wat maternal gatekeeping precies is. De term zal je misschien niet direct iets zeggen, maar de volgende situaties komen je waarschijnlijk wel bekend voor:

Voorbeeld 1: een vader is de luier aan het verschonen en worstelt wat met de plakstrip. Met een zucht komt zijn partner binnen en zegt: ‘weet je nu nog niet hoe het moet? Je doet het helemaal fout. Ga maar even aan de kant, ik doe het wel.’

Voorbeeld 2: een baby ligt in zijn wiegje en begint te huilen. Vader wacht even om te kijken hoe het huiltje zich ontwikkelt en besluit, na nog geen tien seconden, de baby te gaan troosten. Eenmaal bij de baby ziet hij dat zijn partner de baby al vastheeft en hem verwijtend aankijkt. ‘waarom laat je hem huilen? Je hóórt toch dat er iets is?’

Wat is de definitie van maternal gatekeeping?

Er circuleren verschillende definities, maar in essentie betekent maternal gatekeeping dat een moeder zichzelf als de betere verzorger van het kind ziet. Dat vertaalt zich onder andere in het moeilijk kunnen afgeven van het kind. Aan iedereen, inclusief jij als vader en partner. Volgens onderzoek ontstaat maternal gatekeeping door een combinatie van factoren. Voor een deel is de reflex toe te schrijven aan hormonale schommelingen en een biologische drang van jonge moeders om dichtbij hun kind te zijn. Daarnaast heerst de hardnekkige, maatschappelijke overtuiging dat moeders manier van zorgen ook de ‘juiste’ manier is. In Nederland staat ouderschap, wanneer het aankomt op de verzorging, dan ook vrijwel gelijk aan moederschap. Als een vader het op zijn eigen manier doet, wordt het al snel als ‘fout’ bestempeld.

Hoe kun je maternal gatekeeping herkennen?

Je kunt maternal gatekeeping op verschillende manieren herkennen. Zo is er sprake van maternal gatekeeping als:

  • je partner steeds over je schouder meekijkt als jij met de baby bezig bent.
  • je partner openlijk kritiek uit en zegt je dat je dingen ‘fout’ doet. 
  • je partner afspraken afzegt omdat ze de baby liever niet alleen laat met jou.
  • je partner een waslijst aan instructies achterlaat op dagen dat je wél alleen bent met de baby.
  • je partner met regelmaat verzucht dat ze alles alleen moet doen, wat voor jou frustrerend is omdat je voor je gevoel wel degelijk wil helpen, maar het nooit goed lijkt te doen.

De risico’s van maternal gatekeeping

Dit artikel is niet bedoeld om je partner of moeders in het algemeen in een kwaad daglicht te stellen. Dat zou ook niet eerlijk zijn. De hormoonhuishouding en biologische drang om het kind te beschermen is ongelofelijk complex en jonge moeders willen de rol van poortwachter ook helemaal niet op zich nemen. Maar toch is het goed om hierop te anticiperen, of je in ieder geval bewust te zijn van wat er aan de hand is, mocht je bovenstaande situaties tegenkomen. Probeer je op die momenten te realiseren dat er geen opzet in het spel is. Vertel jezelf dat het een fase is en probeer dicht bij jezelf te blijven. Dat is belangrijk, want het gevaar schuilt er namelijk in dat maternal gatekeeping voor een neerwaartse spiraal kan zorgen binnen het gezin.

Zó pak je je rol als vader

Als je gedurende een langere periode veel kritiek krijg op de manier waarop jij je vaderschapsrol invult, bestaat het risico dat je aan het twijfelen wordt gebracht, wat uiteindelijk kan resulteren in minder initiatief van jouw kant. Je doet het immers toch altijd fout. Het is een wonderlijke paradox, want je partner krijgt zo op haar beurt steeds meer bevestigd dat zij de enige is die voor jullie kind kan zorgen en daar ook primair voor verantwoordelijk is, wat voor haar ook extra druk met zich meebrengt.

Streven naar gelijkwaardig ouderschap

Vaak willen moeders het wel degelijk samen doen. Zeker als jullie dat op voorhand hebben besproken. Als je als kersverse vader, met alle onzekerheden en emoties die daarbij komen kijken, te maken krijg met maternal gatekeeping, sta je als het ware op een kruispunt. Ga je linksaf, daar waar je baby is en je een betrokken vader kunt zijn, of sla je rechtsaf en leg je je neer bij het gegeven dat de moeder het inderdaad beter kan? Als je rechtsaf dreigt te gaan, kan zich een patroon vormen die ongunstig is voor je rol als vader. In een artikel voor De Correspondent verwoordt Daan Aerts zijn ervaring met maternal gatekeeping als volgt:

‘Het voelde alsof we besloten hadden samen een auto te kopen, daar allebei voor betaalden, en ik ineens tot de bijrijdersstoel was gedegradeerd. Dat mijn vriendin elke keer wanneer ik inparkeerde, zei: zal ik het even doen? En mijn angst: dat de bijrijdersstoel mijn vaste plaats zou worden als ik haar de komende twee jaar haar gang zou laten gaan. Dat de bijrijdersstoel mijn vaste plaats zou worden, omdat ze na verloop van tijd beter zou kunnen inparkeren dan ik.’

Wanneer je als vader wil zorgen

Bovenstaande quote is een prachtige metafoor voor de achterstand die een vader in Nederland kan hebben op momenten dat hij actief wil zorgen. Zeker wanneer een vader kort na geboorte weer aan het werk gaat, creëert dat een achterstand die zich later maar lastig laat inhalen. Als ouder ben je namelijk een team met ieder een gelijkwaardige rol. Let wel: gelijkwaardig is iets heel anders dan gelijk. Het hoeft namelijk niet allemaal 50/50 te verdeeld te zijn, maar er moet wel sprake zijn van ruimte waarbij iedere ouder, moeder én vader, de gelegenheid heeft om de ouderrol op een eigen manier in te vullen. Volgens experts en de literatuur ligt hier namelijk ook een groot deel van de oplossing naar gelijkwaardig ouderschap en het elkaar zien als gelijke. Als partners, maar dus ook als ouders.

Je plek als vader claimen is niet egoistisch

 Als je merkt dat je net zoals Daan Aerts op de bijrijdersstoel dreigt te belanden, mag je hier dan ook best een punt van maken. In mijn boek Kickstart je Vaderschap komen verschillende vaders aan het woord die ervaring hebben met maternal gatekeeping. Zo zegt Rob van Laere hierover het volgende: ‘Ondanks het feit dat moeders soms de neiging hebben om de zorg te claimen, mag je die rol heus wel pakken. Jij bent net zo goed ouder. Het is het waard om daar een punt van te maken.’ Ook Frank Roelen die ik interviewde voor het boek, komt dit met regelmaat tegen: ‘Wanneer we hebben gegeten ruim ik meestal de tafel af terwijl Veerle met Florus op de bank gaat zitten. Terwijl zij vaak al heel de dag bij hem is geweest en ik niet. Tegenwoordig maak ik er ook een punt van dat we het dan omdraaien. Dat ik ook mijn momentjes met hem heb. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot, maar dat vind ik heel belangrijk. Wanneer je allebei moe bent, is het makkelijk om de weg van de minste weerstand te kiezen. Als vader wil ik echter wel mijn momenten blijven pakken. Doe je dat niet, wordt het steeds lastiger om het de keer daarna wél weer te doen.

Vaderschapsverlof verstevigt je positie als vader

Aanwezigheid tijdens de allereerste periode is dus niet alleen belangrijk om je partner op een andere manier te leren kennen, maar het is óók een bepalend moment voor de invulling van je vaderschap in de jaren die gaan komen. Het opnemen van vaderschapsverlof kan je helpen om vanaf dat één stevig in je vaderschap te gaan staan. Door actief met je baby in de weer te zijn, zal ook jouw vertrouwen als vader groeien. Daarnaast ontwikkelt je partner het vertrouwen dat jij weliswaar op je eigen manier je ouderschapsrol invult, maar dat dat ook helemaal prima is. Zo ontwikkel je samen gezonde patronen als gezin.

Vader, blijf vooral vaderen!

Want laten we eerlijk zijn: het zal je baby echt een worst wezen dat de kleur van het rompertje niet matcht met de sokken. Daar gaat hij geen trauma aan overhouden. Een kind heeft liefde, zorg en aandacht nodig. De rest is van ondergeschikt belang. Ga dan ook samen het ouderschap aan en spreek je gevoelens uit. Probeer een positieve sfeer te creëren door écht met elkaar in contact te zijn. Claim je plek als vader en opvoeder en laat je partner zien dat je weet wat je doet, of vraag haar jou te helpen dit te doen. Uiteindelijk zal het vertrouwen ontstaan, dat je naar het pad leidt van gelijkwaardig ouderschap.

Hoe kun je maternal gatekeeping voorkomen?

Tot slot nog enkele tips om maternal gatekeeping te voorkomen:

  • Zorg dat je tijd alleen met je baby hebt. Hierdoor groeit je zelfvertrouwen als vader en je partner zal ontdekken dat dat ook prima gaat en ze zich geen zorgen hoeft te maken.
  • Stel je partner vragen wanneer ze je corrigeert. Vragen als: wat is het ergste dat er kan gebeuren? of waarom vind je dat? kunnen zaken weer in het juiste perspectief plaatsen.
  • Geef duidelijk aan wat het met jou als vader en partner doet als je voor je gevoel niet de ruimte krijgt om je vaderrol in te vullen op jouw manier. Maak geen verwijten, maar spreek vooral uit wat je voelt, bijvoorbeeld dat het je onzeker maakt.
  • Maak duidelijker afspraken over taken rondom de opvoeding en het huishouden. Hoe duidelijker de taakverdeling is, hoe minder frustratie zich (als het goed is!) zal opbouwen. Als jullie eerder afspraken hebben gemaakt, kun je hier ook naar refereren.
  • Zorg ervoor dat de taken rondom jullie baby gelijkwaardig zijn verdeeld. Dat hoeft niet per se 50/50, maar wel gelijkwaardig. Ga bijvoorbeeld zelf naar het consultatiebureau of de dokter, of word eerste contactpersoon bij de kinderopvang. Zo trek je de vaderschapsrol meer naar je toe.

Heb jij ervaring met maternal gatekeeping of heb je tips hoe je hiermee om kunt gaan? Dan horen wij graag van je. Stuur ons een bericht of laat een reactie achter!

Deel dit artikel:

Dit item bevat de vader thema's:

2 gedachten over “Maternal gatekeeping en de vaderrol bij opvoeding”

Plaats een reactie

Artikel items met hetzelfde thema

Waarom het goed is als je als vader voorleest

We weten natuurlijk al jaren dat voorlezen een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van kinderen. Maar wist je dat als een vader voorleest, dat nog eens extra voordelen met ...
Rol vader tijdens de zwangerschap

Wat je als vader tijdens de zwangerschap kunt doen: 10 tips!

Als aanstaande vader is je rol tijdens de zwangerschap beperkt. Immers: je partner is degene die de baby in zich draagt en als vader heb je sowieso niet zoveel met ...
Band tussen vader en baby

Hoe krijg je als vader een veilige hechting met je baby? 14 tips!

Kun je als vader vanaf het begin een band opbouwen met je baby? Spoiler alert: ja, dat kan! In dit artikel vertellen we je meer over de hechtingsrelatie tussen vader ...
vader dochter quality time

Column Armand: Je snapt het pas als je zelf vader bent

In de reeks 'genieten van het vaderschap' geeft Armand Sag wekelijks een inkijkje in zijn leven en vaderschap. Ook reflecteert hij op de rol die de vader in onze samenleving ...

Vader worden en niet getrouwd? Hier moet je op letten!

Als je vader wordt ben je in Nederland niet automatisch ook de juridische vader van je kind. Ben je niet getrouwd of heb je geen geregistreerd partnerschap met de moeder ...

Omgaan met een miskraam: hoe doe je dat als vader?

Een miskraam: het is iets wat je als aanstaande vader nooit hoopt mee te maken, maar ongeveer tien procent van alle zwangerschappen mondt uit in een miskraam. Zelf dacht ik ...
aandacht voor je kind

Papa zijn: zó heb je als vader en kind samen een leuke dag!

Een aanwezige en betrokken papa zijn: dat is mijn uitgangspunt sinds ik vader ben geworden. Maar ja, écht aandacht voor je kind hebben, hoe doe je dat als je nog ...
vader dochter quality time

Column Armand: Je snapt het pas als je zelf vader bent

In de reeks 'genieten van het vaderschap' geeft Armand Sag wekelijks een inkijkje in zijn leven en vaderschap. Ook reflecteert hij op de rol die de vader in onze samenleving ...

Vader worden en niet getrouwd? Hier moet je op letten!

Als je vader wordt ben je in Nederland niet automatisch ook de juridische vader van je kind. Ben je niet getrouwd of heb je geen geregistreerd partnerschap met de moeder ...

Dit vind je vast ook interessant

vader dochter quality time

Column Armand: Je snapt het pas als je zelf vader bent

kledingmerk voor vaders

Hét kledingmerk voor vaders: Daddycoolsquad

cursus voor aanstaande vaders

De cursus voor aanstaande vaders van David Borman