Wat zijn de gevolgen van ouderverstoting? En hoe ga je als vader om wanneer je wordt geconfronteerd met vaderverstoting? In de reeks ‘genieten van het vaderschap’ geeft Armand Sağ elke vrijdag een inkijkje in zijn leven en vaderschap. Ook reflecteert hij op de rol die de vader in onze samenleving heeft. Deze keer schrijft Armand over de dag dat hij een mede-vader sprak die zijn kinderen niet meer ziet.
Vandaag was ik met mijn twee jonge kinderen bij de slager. De slager begon vrolijk met mijn dochtertje en zoontje te praten. Zij vertelden enthousiast hoe dol ze zijn op kipspiesjes. Maar voordat ik het goed en wel besefte, brak de slager plotseling in tranen uit. Hij vertelde dat hij zijn eigen kinderen sinds de scheiding niet meer had gezien. Zijn dochtertje was vijf toen hij haar voor het laatst zag — inmiddels vier jaar geleden. Dat raakte me diep, vooral omdat mijn eigen dochtertje nu zes jaar oud is.
Moederschapsideologie
Te midden van al zijn verdriet wist hij, ondanks alles, met opvallend positieve woorden te zeggen dat hij in principe geen moeite had met het idee dat kinderen doorgaans bij hun moeder wonen — zoals Nederland dat al eeuwen lijkt te dicteren. Hij wilde ze alleen af en toe zien, dat was alles. Op dat moment ging het even helemaal niet meer over vlees, zei hij zelf. Dit winkeltje was zijn levenswerk, geërfd van zijn vader. En werken? Dat moest nu eenmaal, van ’s ochtends zeven tot ’s avonds zeven. Maar dat betekende niet dat hij niet van zijn kinderen hield. Hij sprak alsof hij het van zich af móést vertellen, alsof hij wanhopig hoopte dat iemand hem zou geloven.
De impact van vaderverstoting
Knikkend probeerde ik hem te troosten. “Ik begrijp het,” zei ik. Zelf ben ik ook gescheiden, en de vooroordelen waar je in Nederland bij de familierechtbank en jeugdzorg tegenaan loopt, zijn helaas geen verzinsels. Uitspraken van rechters zoals: “Vaders zijn ondergeschikt aan moeders” of “Waarom wil je in hemelsnaam co-ouderschap, meneer Sağ? Iedereen weet toch dat kinderen bij hun moeder horen?” — ik heb ze zelf moeten aanhoren. Blijkbaar had deze vader soortgelijke dingen meegemaakt. Ik proefde de rauwe wanhoop in zijn woorden, in zijn stem, zijn blik, zelfs in de manier waarop hij naar me keek. Ik stond oog in oog met de harde realiteit van vaderverstoting. En die blik kende ik maar al te goed.
Vaders voor vaders
Terwijl ik mijn hoofd brak over wat ik voor hem kon doen, hield ik met een half oog mijn kinderen in de gaten. Ik wilde niet dat ze hier te veel van meekregen. Ze zouden zomaar een hekel kunnen krijgen aan hun moeder — de vrouw die hen ook lange tijd bij mij had weggehouden. Ondertussen vertelde de slager dat hij het had opgegeven. Als vader had hij geen schijn van kans tegen het logge systeem van jeugdzorg, althans, dat had zijn advocaat hem duidelijk gemaakt.
“Ik ben ermee gestopt,” zei hij met tranen in zijn ogen. “Misschien zoekt mijn dochter me op als ze puber is…” Er klonk iets van hoop in zijn stem, alsof hij stiekem een lichte voorkeur voor haar had. Maar die hoop leek wankel. “Ik verwacht het eigenlijk niet,” snotterde hij, “want ze horen elke dag dat ik een slechte vader ben die er nooit voor hen was.” Voor mijn ogen ontvouwde zich opnieuw de rauwe werkelijkheid van vaderverstoting.
Ik gaf hem een knuffel en bedacht me dat dit juist mijn motivatie is om jeugdbeschermer te worden. Bij het vertrek gaf hij me nog een boks, en nog een knuffel, en nog een laatste zwaai. Met tranen in zijn ogen.
Armand Sağ (1984) is vader van een dochter (2015) en zoon (2019) en eeuwige student Ecologische Pedagogiek. In 2020 was hij een van de hoofpersonen in de NPO-documentaire Verstoten Vaders. Met zijn eigen ervaring als uitgangspunt maakt hij zich hard voor de bewustwording rondom het belang van betrokken vaderschap. Elke vrijdag verschijnt zijn nieuwe column op VADER Magazine.
