Wat is de huidige staat van vaderschap in Nederland? Hoewel betrokken vaderschap steeds meer geaccepteerd wordt en dit ook zichtbaar is in het straatbeeld, valt er nog een wereld te winnen. In deze serie onderzoekt VADER Magazine de huidige staat van vaderschap in Nederland, waarbij we ook kijken naar de kansen én voordelen van een aanwezige en betrokken vader voor gezin en maatschappij.
We kunnen deze serie beginnen met goed nieuws. Want wát is dit een mooie tijd om vader te worden. Nog nooit eerder in de moderne geschiedenis was er zoveel ruimte om invulling te geven aan het vaderschap. Waar men pakweg dertig jaar geleden nog de wenkbrauwen fronste wanneer een vader achter de kinderwagen liep, kijkt vrijwel niemand daar tegenwoordig meer van op. Ook komt er steeds meer aandacht voor het thema vaderschap in de media en is de langverwachte uitbreiding van het vaderschapsverlof nu eindelijk een feit. We kunnen het niet ontkennen: de opmars van de zorgende vader in Nederland is in volle gang.
Vaders willen wel zorgen, maar doen het niet
Maar dat is niet het hele verhaal. Uit het in 2019 gepubliceerde rapport The State of Dutch Fathers bleek dat 60% van de jonge vaders een deeltijd werkwens heeft om meer tijd met hun kind en gezin door te brengen. Dat is op zichzelf goed nieuws, maar nu komt het. Van die 60% blijkt slechts 10% (!) daar ook naar te handelen. Dat roept natuurlijk de vraag op: hoe kan dit verschil zo groot zijn? Het rapport geeft hier meerder verklaringen voor, waarvan deze het meest opvallend zijn:
- mannen en vaders ervaren een gebrek aan sociale steun en stimulans, zowel vanuit de werkgever als de directe omgeving, wanneer ze aangeven minder te willen werken en/of meer te willen zorgen.
- financiële terugval is een belangrijke reden voor vaders om niet minder te gaan werken na de geboorte van hun kind(eren). Zeker wanneer ze kostwinner zijn, of verantwoordelijk zijn voor het grootste deel van het gezinsinkomen.
Ouderschap staat gelijk aan moederschap
Kortom, het Nederlandse systeem is nog onvoldoende ingericht op vaders die actief willen zorgen. Dat begint al tijdens de zwangerschap, waarbij de communicatie vrijwel volledig op de moeder is gericht. Ook de maatschappelijke druk op het kostwinnerschap is, hoewel dat overigens wel steeds minder wordt, vandaag de dag nog altijd een belangrijke factor. Daarbij wordt de vader in veel gevallen nog niet altijd voor ‘vol’ aangezien wanneer we het hebben over de opvoeding.
Vader als secundaire verzorger
Het is een beeld dat wordt gevoed door de media, waarin de vader vaak wordt afgeschilderd als een sullige goedzak die op een onhandige manier de instructies van zijn vrouw opvolgt. Om vervolgens via de achterdeur weer naar zijn werk te verdwijnen. Dergelijke stereotypen zijn goed voor een lach en zorgen voor herkenning, maar óók voor terughoudendheid: aanstaande vaders die misschien wel willen zorgen, voelen hierdoor niet de ruimte om daadwerkelijk een zorgende rol op te pakken. Daarbij komt dat het stereotype beeld verregaande gevolgen heeft. Zo wordt een kind na een (v)echtscheiding nog altijd onevenredig vaak aan de moeder toegewezen en zijn (aanstaande) vaders, bijvoorbeeld bij de erkenning of na een scheiding, afhankelijk van de positie die de moeder of rechter hem toebedeelt.
Opmars van de zorgende vader in Nederland
De situatie is natuurlijk veel complexer en vaak zorgt een combinatie van factoren voor een individuele uitkomst. Maar toch is het interessant om de staat van vaderschap in Nederland verder te onderzoeken. Betrokken vaderschap zou namelijk zomaar eens de sleutel kunnen zijn voor veel hedendaagse problemen waar we als samenleving mee te maken hebben. Zo komt er steeds meer bewijs en erkenning voor de positieve impact die een vader heeft op het leven van zijn kind. Verder speelt een aanwezige en betrokken vader een belangrijke rol bij het emancipatievraagstuk en de keuzevrijheid van vrouwen en jonge moeders. En natuurlijk bij dé uitdaging van hedendaagse gezinnen: een goede balans vinden tussen werk en ouderschap.
De papa (r)evolutie
De komende tijd zal ik op deze plek de huidige staat van vaderschap in Nederland verder onderzoeken. Ik verken de huidige positie van vaders vanuit verschillende perspectieven, maar kijk ook naar de kansen en mogelijkheden, en de voordelen die betrokken vaderschap met zich meebrengt. Heb je vragen of suggesties voor bepaalde thema’s of onderwerpen waarvan je vindt dat die niet mogen ontbreken? Laat een reactie achter op dit artikel en dan kom ik zeker even bij je terug.
Dit artikel is geschreven door VADER Magazine oprichter Robin van Tilburg en verscheen eerder, in aangepaste vorm, op de website van Ouders Centraal.
